Οδηγίες για τη σωστή δενδροφύτευση... Πότε, Τι, Πού και Πως

Για να αποθηκεύσετε τον οδηγό φύτευσης στη συσκευή σας πατήστε ΕΔΩ

Πότε;

 Γενικά η εποχή φύτευσης εξαρτάται από το είδος του φυτού και το κλίμα της περιοχής. Τα αειθαλή κωνοφόρα όπως είναι η κεφαλληνιακή ελάτη και η μαύρη πεύκη, πρέπει να φυτεύονται από το φθινόπωρο, μετά τις φθινοπωρινές βροχές, όταν το έδαφος έχει ποτιστεί καλά σε βάθος 30-40 εκ. και μέχρι το τέλος Ιανουαρίου. Στη βόρεια Ελλάδα και στα υψηλότερα υψόμετρα (όπως στην Πάρνηθα), όπου οι βροχές συνεχίζονται όλη την άνοιξη και τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού, οι φυτεύσεις μπορούν να συνεχιστούν και μέχρι το Μάρτιο ή λίγο αργότερα. Η φύτευση προτιμάται να γίνεται σε ημέρες με συννεφιά ή ομίχλη και να αποφεύγονται ημέρες ξηρές, με πολύ αέρα ή πολύ ζέστη και ήλιο. Ποτέ δεν πρέπει να φυτεύουμε όταν υπάρχει κίνδυνος παγωνιάς ή το έδαφος είναι πλημμυρισμένο.

Τι και πού;

Καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία μιας αναδασωτικής επέμβασης αποτελεί η επιλογή του κατάλληλου είδους για κάθε θέση. Στην Πάρνηθα στις βόρειες και υγρές θέσεις φυτεύεται ελάτη με σκοπό την άμεση δημιουργία του ελατοδάσους που μετά την πυρκαγιά. Στις θέσεις αυτές οι συνθήκες ανάπτυξης της ελάτης είναι οι καλύτερες δυνατές. Στις νότιες και πιο ξηρές εκθέσεις όπου είναι δύσκολη η επιτυχία φύτευσης της ελάτης, δεδομένου ότι απαιτεί σκίαση τα πρώτα χρόνια, θα δημιουργηθεί αρχικά προδάσος μαύρης πεύκης. Το προδάσος θα παρέχει στην ελάτη, που θα φυτευτεί στη συνέχεια, την απαραίτητη σκιά. Τα φυτάρια κεφαλληνιακής ελάτης και μαύρης πεύκης που επιλέχθηκαν για τις αναδασώσεις είναι τριετή, γιατί σε προηγούμενες πειραματικές επιφάνειες έχουν δείξει τα καλύτερα αποτελέσματα ανάπτυξης.

Επίσης, σε παραποτάμιες περιοχές τοποθετούνται μοσχεύματα. Τα μοσχεύματα είναι μέρη φυτών που κόβονται και στη συνέχεια φυτεύονται σε κατάλληλο χώρο, σχηματίζουν ρίζες και αναπτύσσονται σε πλήρη φυτά. Τα μοσχεύματα μπορεί να είναι τμήματα από ρίζα, βλαστό, οφθαλμό και σπάνια φύλλο. Για τα είδη πλατάνου, ιτιάς, λεύκης και φράξου που φυτεύουμε στην Πάρνηθα, χρησιμοποιούμε μοσχεύματα από βλαστό. Το μήνα Νοέμβριο κόβουμε σε μήκος 50-80 εκ. τμήματα βλαστού. Στη συνέχεια τα τοποθετούμε σε υπόστρωμα για τη διατήρηση της υγρασίας και το μήνα Μάρτιο τα τοποθετούμε στο έδαφος.

Φυτευτικός σύνδεσμος

Για να υπάρχει καλύτερη εκμετάλλευση του φωτός από τα φυτάρια αλλά και των θρεπτικών συστατικών του εδάφους, πρέπει να τηρούνται κάποιες αποστάσεις μεταξύ των φυτεύσεων. Οι αποστάσεις αυτές είναι γνωστές με τον όρο φυτευτικός σύνδεσμος. Ο φυτευτικός σύνδεσμος εξαρτάται κυρίως από το είδος του φυτού και το σκοπό της φύτευσης. Στην Πάρνηθα ο φυτευτικός σύνδεσμος είναι 3μ. χ 3μ. και είναι τέτοιος που να επιτρέπει την ανάπτυξη των φυταρίων ελάτης και μαύρης πεύκης. Στις απότομες πλαγιές ο φυτευτικός σύνδεσμος δύναται να μειωθεί, κάτι που κρίνει ο επιβλέπων επιστήμονας.

Πως θα έχω καλύτερα αποτελέσματα;

 Για να έχουν επιτυχία οι φυτεύσεις πρέπει τα φυτάρια από τη στιγμή που θα βγουν από το φυτώριο να φυτευτούν άμεσα. Όσο μένουν αφύτευτα και χάνουν υγρασία, μειώνεται η ικανότητά τους να βγάλουν ρίζες (ριζοβολήσουν). Οι ρίζες των φυτών δεν πρέπει να μένουν ακάλυπτες στον ήλιο και στον αέρα ούτε για μια στιγμή, γιατί έτσι ξηραίνονται και αχρηστεύονται. Τα φυτά από τη στιγμή που θα βγούν από το φυτώριο πρέπει να διατηρούνται μέσα στα σακουλάκια και να διατηρούνται σε σκιερό μέρος. Τα φυτάρια κεφαλληνιακής ελάτης και μαύρης πεύκης που χρησιμοποιήσουμε στην Πάρνηθα είναι βωλόφυτα δηλαδή έχουν αναπτυχθεί σε σακουλάκι και οι ρίζες τους είναι σε μπάλα χώματος (αντίθετα στα γυμνόριζα οι ρίζες τους δεν είναι καλυμμένες.

Τα μοσχεύματα μπορούν να διατηρηθούν αρκετές μέρες (10-15) μέχρι να φυτευτούν, αρκεί οι ρίζες τους να παραχωθούν σε υγρή άμμο ή σε ελαφρό νωπό χώμα.

Τι πρέπει να έχω μαζί;

Τα σκαπτικά εργαλεία που χρειάζονται για τη φύτευση είναι αξίνα, τσάπα και φτυάρι. Ο απαραίτητος ατομικός εξοπλισμός είναι άνετα ρούχα, ένα ζευγάρι γάντια κηπουρικής, καπέλο, κατάλληλα παπούτσια και νερό.

Βήματα φύτευσης...

Βήμα 1ο: Άνοιγμα λάκκου φύτευσης

Ο λάκκος φύτευσης ανοίγεται με σκαπτικό εργαλείο (αξίνα, τσάπα, φτυάρι). Το σχήμα του λάκκου είναι κόλουρος κώνος με τη μικρή επιφάνεια στο βάθος του λάκκου και τη μεγάλη στην επιφάνεια του εδάφους. Για τα τριετή φυτάρια κεφαλληνιακής ελάτης και μαύρης πεύκης που θα φυτεύσουμε ο λάκκος θα πρέπει να έχει βάθος 40-50 εκ. και πλάτος 30-40 εκ. Το χώμα που βγάζουμε δεν το σκορπάμε αλλά το τοποθετούμε κοντά στο λάκκο και θα το χρησιμοποιήσουμε αργότερα κατά την τοποθέτηση του φυταρίου. Το χώμα τοποθετείται σε δύο σωρούς δεξιά ή αριστερά του λάκκου. Στον πρώτο τοποθετείται το επιφανειακό στρώμα εδάφους (μέχρι 5-10 εκ. βάθος) ενώ στον άλλο αυτό που βγάζουμε από τα βαθύτερα στρώματα. Τυχόν πέτρες που βρούμε στο λάκκο απομακρύνονται. Αναμοχλεύουμε τον πάτο του λάκκου με ελαφρύ σκάψιμο χωρίς να απομακρύνουμε το χώμα για να μην είναι συμπαγές και να βοηθηθεί η ανάπτυξη των ριζών.

Βήμα 2ο: Τοποθέτηση του φυταρίου στο λάκκο φύτευσης

Πιάνουμε προσεκτικά το φυτό με το ένα χέρι από το λαιμό (μεταξύ ριζών και φυλλώματος) και προσεκτικά αφαιρούμε την πλαστική σακούλα. Τοποθετούμε το φυτάριο όρθιο στο λάκκο, έτσι που να αγγίζουν οι ρίζες του τον πάτο του λάκκου χωρίς να πιέζονται. Με το άλλο χέρι δίνουμε με προσοχή στις ρίζες τη φυσική τους θέση.

Βήμα 3ο: Γέμισμα λάκκου           

Βάζουμε πρώτα το επιφανειακό χώμα που είχαμε βγάλει από το λάκκο και το πιέζουμε γύρω από το φυτό με τις παλάμες και τα δάχτυλα ανοιχτά ώστε να έρθει το χώμα σε επαφή με τις ρίζες. Συμπληρώνουμε το υπόλοιπο χώμα με αυτό που είχαμε βγάλει από τα βαθύτερα στρώματα και μέχρι 2-3 εκατοστά πάνω από το λαιμό του φυτού. Το πιέζουμε καλά, ώστε να μην είναι εμφανής η μπάλα χώματος του φυτού. Το τελικό πάτημα γίνεται με τα πόδια, πιέζοντας το χώμα γύρω γύρω από το φυτό.

Βήμα 4ο: Διαμόρφωση λεκάνης συγκράτησης

 Σκαλίζουμε ελαφρά το χώμα γύρω από το φυτό σε ακτίνα 80 εκ. και διαμορφώνουμε το λάκκο, έτσι ώστε η επιφάνειά του να βρίσκεται 5-10 εκ. κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και δημιουργούμε μικρό ανάχωμα, ώστε να συγκρατείται το νερό της βροχής και του ποτίσματος. Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μη σκεπάζεται από χώμα κανένα πράσινο μέρος του φυταρίου, κλαδάκι ή φύλλο. Σε περίπτωση που το έδαφος έχει κλίση δίνουμε τέτοιο σχήμα στο λάκκο ώστε να συγκρατεί το νερό της βροχής υψώνοντας αντίστοιχα τα ανάχωμα από την κατηφορική πλευρά.

Συνήθως μετά το χειμώνα η λεκάνη έχει χάσει το αρχικό της σχήμα, εξαιτίας των έντονων βροχοπτώσεων. Η λεκάνη πρέπει να διαμορφωθεί ξανά ώστε να συγκρατεί το νερό της βροχής και του ποτίσματος.

Βήμα 5ο: Περιποίηση φυταρίου

Το βήμα αυτό δε γίνεται αμέσως μετά τη φύτευση αλλά σε τακτά διαστήματα. Περιλαμβάνει το βοτάνισμα, το σκάλισμα και το πότισμα.

Το βοτάνισμα περιλαμβάνει την αφαίρεση κάθε είδους βλάστηση (χόρτου), ξένου προς τα φυτάρια. Η απομάκρυνση της ανεπιθύμητης βλάστησης περιορίζει τον ανταγωνισμό που δέχεται το φυτάριο από τα χόρτα και επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξή του. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στα φυτάρια για καλύτερη αξιοποίηση της υγρασίας και των θρεπτικών στοιχείων με αποτέλεσμα την εντονότερη και γρηγορότερη ανάπτυξής τους. Η βλάστηση αφού αφαιρεθεί δεν απομακρύνεται από τη λεκάνη γιατί προσδίδει στο φυτό σκίαση και θρεπτικά στοιχεία κατά την αποικοδόμισή της. Το βοτάνισμα γίνεται καταρχήν με τα χέρια κι όπου είναι απαραίτητο με τη βοήθεια εργαλείων, όπως το σκαλιστήρι αλλά με μεγάλη προσοχή για να μην πληγωθεί το φυτό.

Το σκάλισμα ακολουθεί το βοτάνισμα ή γίνεται ταυτόχρονα με αυτό. Το σκάλισμα πρέπει να γίνεται όταν η υγρασία του εδάφους είναι στο άριστο, δηλαδή ούτε πολύ ξηρό, ούτε λασπώδες. Γι’ αυτό τα σκαλίσματα πραγματοποιούνται μετά από βροχή ή πότισμα. Όσο συχνότερα επαναλαμβάνονται τα σκαλίσματα τόσο καλύτερη επίδραση έχουν στην αύξηση των φυταρίων καθώς αναμοχλεύεται και αναπνέει το χώμα.

Το πότισμα είναι απαραίτητο τα δύο πρώτα έτη μετά τη φύτευση του φυταρίου. Για τα τριετή φυτάρια ελάτης και πεύκης χρειάζονται 5-10 κιλά νερού σε κάθε πότισμα. Τα ποτίσματα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε 15 περίπου μέρες. Ποτίσματα με μικρότερες ποσότητες νερού έστω και αν εφαρμόζονται συχνότερα δε δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Σπορά στα βραχώδη

Η κατεργασία του εδάφους σε βραχώδεις περιοχές είναι αρκετά δύσκολη γι’ αυτό γίνεται μερική σπορά, κατά λωρίδες πλάτους 2μ.

Αρχικά αφαιρούμε με τσάπα την ανταγωνιστική βλάστηση (π.χ. χόρτα) ώστε οι σπόροι που θα φυτεύσουμε να μπορούν να έχουν την κατάλληλη υγρασία και θρεπτικά στοιχεία. Επίσης, θα απομακρύνουμε τις πέτρες, τα κλαδιά ή άλλα ογκώδη αντικείμενα, ώστε να απελευθερωθεί η επιφάνεια και να μπορέσει το φυτό να αναπτυχθεί καλύτερα. Στη συνέχεια αναμοχλεύουμε το έδαφος και τοποθετούμε τους σπόρους σε βάθος 3 εκ. και τους καλύπτουμε με χώμα.