Στην Ογκολογική Μονάδα του νοσοκοµείου, 50 συνάνθρωποί µας, θύµατα της κρίσης, βρίσκουν φάρµακα και κουράγιο για να αναµετρηθούν µε τον καρκίνο. Μια προσπάθεια που δίνει ελπίδα - αλλά σε καµία περίπτωση δεν είναι, ούτε πρέπει να θεωρηθεί, πανάκεια.

Τετάρτη απόγευµα στην Ογκολογική Μονάδα του νοσοκοµείου «Σωτηρία». Αδειοι διάδροµοι. Ησυχία. Μόνο η πόρτα του θαλάµου των χηµειοθεραπειών ανοίγει και κλείνει κάθε τόσο από µια νοσοκόµα που µεταφέρει ορούς. Τέσσερις άνθρωποι βρίσκονται εκεί ξαπλωµένοι στα κρεβάτια της χηµειοθεραπείας. Είναι ακίνητοι, αµίλητοι, µε το βλέµµα κολληµένο στο µεγάλο παράθυρο. Το κτίριο είναι πνιγµένο στα πεύκα, έχεις την αίσθηση πως βρίσκεσαι µακριά από τον αχό της πόλης, στην εξοχή. Ξεχνιέσαι...

Εχουν έρθει εδώ για να παλέψουν µε την ασθένεια που ο περισσότερος κόσµος ακόµα φοβάται να πει µε το όνοµά της. Εχουν καρκίνο. Κάποιοι προχωρηµένο. Στο µαστό, στο ήπαρ, στους πνεύµονες, στα οστά. Εκτός από την αρρώστια, όµως, υπάρχει κάτι ακόµα που τους ενώνει: είναι άνεργοι και ανασφάλιστοι. Με κάθε δόση χηµειοθεραπείας (συνήθως ένας ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε έξι) να κοστίζει από 3.000 έως 10.000 ευρώ, και σε κάποιες περιπτώσεις πολύ περισσότερο, το να είσαι καρκινοπαθής χωρίς εισόδηµα και, κυρίως, χωρίς την «οµπρέλα» ενός ασφαλιστικού ταµείου ισοδυναµεί µε θανατική καταδίκη.

Οι συγκεκριµένοι ασθενείς στάθηκαν τυχεροί µέσα στην περιπέτειά τους. Παραπέµφθηκαν στο «Σωτηρία» από το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού και το Κοινωνικό Ιατρείο του Ιατρικού Συλλόγου και της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του ΣΚΑΪ «Ολοι Μαζί Μπορούµε και στην Υγεία». Από τις αρχές του καλοκαιριού, 50 συνάνθρωποί µας έχουν βρει εδώ περίθαλψη - και ελπίδα. Από δωρεές εξασφαλίζονται τα απαραίτητα αναλώσιµα και τα εισιτήριά τους, φαρµακοβιοµηχανίες δίνουν δωρεάν τα πανάκριβα φάρµακα και οι γιατροί προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους, κάθε Τετάρτη απόγευµα. «Είµαι υπερήφανη που συµµετέχω σε µια τόσο σηµαντική προσπάθεια, αλλά µερικές φορές, όταν σκέφτοµαι πως οι ανασφάλιστοι Ελληνες ξεπερνούν κατά πολύ το ένα εκατοµµύριο, νιώθω σαν να κάνουµε µια τρύπα στο νερό...» µου λέει η νεαρή γιατρός Μερόπη Παναγιωταράκου, που βρίσκεται δύο χρόνια εδώ, περιµένοντας να ξεκινήσει την ειδικότητά της στην Πνευµονολογία.

Με συνοδεύει στον διπλανό θάλαµο. Μια µεσήλικη γυναίκα περιµένει τη σειρά της για χηµειοθεραπεία. Την πλησιάζω. «Και γιατί θέλετε να κάνετε αυτό το θέµα στην εφηµερίδα;» µε ρωτάει καχύποπτα, αφού της εξηγώ το λόγο που βρίσκοµαι στην κλινική. «Για να ευαισθητοποιηθεί ο κόσµος», της απαντώ. «Ο κόσµος πεινάει, περνάει δύσκολα», αντιτείνει. «Ναι, αλλά αν κάποιοι έχουν ακόµα τη δυνατότητα, γιατί να µη βοηθήσουν;» επιµένω. «Για τους πλούσιους µιλάτε; Οι περισσότεροι δεν πληρώνουν καν τους φόρους τους. Εµένα που πεθαίνω θα σκεφτούν;» Ενας τοίχος αδιαπέραστος η µατιά της.

Βγαίνω στο διάδροµο και σχεδόν πέφτω πάνω σε µια άλλη ασθενή. Η κυρία Ανθούλα βρίσκεται εδώ για να παραλάβει ένα φάρµακο. ∆εν θέλει να αναφέρουµε το επίθετό της («Για να µην εκθέσω το παιδί µου»), αλλά δέχεται να µοιραστεί την ιστορία της. Παίρνουµε καφέ από το µηχάνηµα και καθόµαστε σε ένα άδειο γραφείο. Είναι 64 ετών, µε καρκίνο στο µαστό που πρόσφατα έκανε µετάσταση στο συκώτι. Σύντοµα θα αρχίσει ξανά τις χηµειοθεραπείες. «Οι γιατροί µού δίνουν το πολύ 5% πιθανότητες να το ξεπεράσω. Και συνεχώς επαναλαµβάνουν ότι η καλή ψυχολογία βοηθάει. Πώς θα γίνει αυτό, µου λέτε; Χρήµατα δεν έχω. Η κόρη µου είναι 32 ετών και άνεργη. Το µόνο µου περιουσιακό στοιχείο είναι ένα διαµέρισµα στον Αγιο Παντελεήµονα. Εξαιτίας του δεν µπορώ να ενταχθώ στην Πρόνοια. Τι να το κάνω; Να κόβω τους τοίχους και να τους τρώω; Ευτυχώς, µε βοηθούν οι δύο αδελφές µου. Χωρίς εκείνες θα είχα ήδη πεθάνει», λέει βουρκωµένη και σφίγγει πάνω στο στήθος της µια φθαρµένη µάλλινη εσάρπα.

Γεννήθηκε και µεγάλωσε στο Κάιρο. Σπούδασε φιλόλογος στο Πανεπιστήµιο της Αθήνας. «Εργάστηκα κατά καιρούς σε φροντιστήρια και ιδιωτικά σχολεία, αλλά όχι τόσο όσο να κατοχυρώσω δικαίωµα σύνταξης», εξηγεί. «Εκανα κι έναν αποτυχηµένο γάµο. Μετά το διαζύγιο, έµεινα χωρίς εισόδηµα. Και από τότε που αρρώστησα, η κατάσταση έγινε ακόµα πιο δύσκολη. Φίλοι και γνωστοί µού γύρισαν την πλάτη. “Εσύ τι έκανες για την Ελλάδα, για να δικαιούσαι πρόνοια;” µου είπε κάποιος. Μα οι γονείς µου µε έστελναν σε ελληνικό σχολείο και το πλήρωναν αδρά, στήριζαν όσο µπορούσαν την ελληνική κοινότητα της Αιγύπτου, οι παππούδες µου πολέµησαν σε όλους τους πολέµους µε τον στρατό µας. Ενιωσα δύο φορές ξένη στα ίδια µου τα χώµατα».

Από ένα ρεπορτάζ της τηλεόρασης έµαθε για το Κοινωνικό Ιατρείο και αποφάσισε, αυτή η υπερήφανη Αιγυπτιώτισσα, να ξεπεράσει την ντροπή που αισθανόταν και να ζητήσει βοήθεια. «Εκεί συνειδητοποίησα ότι δεν είµαι µόνη, ότι δεν αποτελώ εξαίρεση, πως υπάρχουν πολλοί σαν κι εµένα. Βρήκα ανθρώπους που µε άκουσαν µε προσοχή, µου έδωσαν φάρµακα, µε έστειλαν εδώ. Ο κύριος Συρίγος και η οµάδα του µε φρόντισαν σαν να ήµουν µέλος της οικογένειάς τους... Ξέρετε, τον τελευταίο καιρό θυµάµαι πολύ τα παιδικά µου χρόνια στην Αύγυπτο. Οι άνθρωποι εκεί ήταν πιο σοφοί. Τους έλειπαν τα απαραίτητα, περπατούσαν ξυπόλυτοι µέσα στις λάσπες, αλλά σήκωναν τα χέρια προς τον ουρανό και έλεγαν: “Ο Θεός είναι µεγάλος, αύριο θα είναι µια διαφορετική µέρα”. Είχαν τη φιλοσοφία της επιβίωσης. Προσπαθώ να τους µοιάσω...»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Δρ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ

«Ενα εθελοντικό δίκτυο δεν μπορεί να διαρκέσει εσαεί»

Ο διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Σωτηρία» και πρωτεργάτης της προσπάθειας μιλάει για τις επιπτώσεις της κρίσης στις υπηρεσίες υγείας και το ρόλο του ιατρικού προσωπικού σε μια πάσχουσα κοινωνία.

Πώς είναι να είστε γιατρός -και µάλιστα ογκολόγος- στην Ελλάδα του 2012; 

∆ύσκολα θα σας το περιγράψω... Εχουµε φτάσει σε ένα σηµείο που το να καταφέρουµε να κάνουµε κανονικά, πλήρως και οργανωµένα τη θεραπεία ενός ασθενούς είναι ευτύχηµα. Συνεχώς παίρνουµε σηµειώµατα για φάρµακα που λείπουν από το φαρµακείο του νοσοκοµείου ή για εξετάσεις που λόγω κόστους δεν µπορούν να γίνουν. Η τελευταία υπουργική απόφαση που λάβαµε ορίζει πως, αν κάποιος γιατρός δώσει σε ανασφάλιστο θεραπεία, την πληρώνει ο ίδιος.

Μιλάµε για µια ανθρωπιστική κρίση;

Οχι, γιατί πρόκειται κυρίως για νεότερους ανθρώπους χωρίς ασφάλιση. Αν όµως αυτοί παραµείνουν ανασφάλιστοι µεγαλώνοντας, όταν θα αρχίσουν να παρουσιάζουν περισσότερα προβλήµατα υγείας, σίγουρα θα υπάρξει.

Πώς είναι οι ανασφάλιστοι καρκινοπαθείς που έρχονται στη µονάδα σας για χηµειοθεραπεία; Θυµωµένοι, απελπισµένοι;

Ευγνώµονες, κατ’ αρχάς, που, επιτέλους, άνοιξε µια πόρτα για το πρόβληµά τους. Αλλά και παθητικοί, θα έλεγα. Ισως λόγω της φύσης της ασθένειας. Ο καρκίνος έχει αλλάξει τις προτεραιότητές τους. «Τι χειρότερο µπορεί να µου συµβεί αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα από τη στιγµή που εγώ πεθαίνω;» λένε.

Υπήρξαν περιστατικά που σας σόκαραν, παρά τη µεγάλη εµπειρία σας;

Πολλά. Κατ’ αρχάς, η περίπτωση της Ελενας, µιας άνεργης γυναίκας που είχε διαγνωστεί µε καρκίνο στο στήθος ένα χρόνο πριν απευθυνθεί σε εµάς.
Ο όγκος της είχε φτάσει στο µέγεθος πορτοκαλιού και είχε δηµιουργήσει πληγές στο στήθος της. (σηµ. Η συγκλονιστική ιστορία της καταγράφηκε σε πρόσφατο ρεπορτάζ των New York Times.) «Αντί για τις ασφαλιστικές εισφορές µου, προτιµούσα να πληρώνω τους υπαλλήλους µου, για να µη µείνουν στο δρόµο», µου είπε κάποιος άλλος ασθενής.

Υπήρξε κάποια κινητικότητα από πλευράς υπουργείου µετά την πρωτοβουλία σας;

Είναι αλήθεια ότι ευαισθητοποιήθηκε νωρίς. Αλλά είναι δύσκολο να κάνει κάτι. Αν εντάξει αυτούς τους ανασφάλιστους στο δηµόσιο σύστηµα υγείας, δηµιουργεί κακό προηγούµενο. Είναι σαν να λέει στους υπολοίπους: Σταµατήστε να πληρώνετε τις εισφορές σας έτσι κι αλλιώς, αν αρρωστήσετε, θα σας καλύψουµε. Η λύση πρέπει να δοθεί ανά περίπτωση, µε το να σκύψουµε πάνω στο πρόβληµα κάθε αρρώστου - µε τον πιο αξιοπρεπή τρόπο και µε τις λιγότερες δυνατές θυσίες.

Πέρα από τις περικοπές στα νοσοκοµεία και τα ιατρεία, υποχρηµατοδοτείται και η έρευνα. Τι συνέπειες έχει αυτό για ασθένειες όπως ο καρκίνος;

Η πρώτη που υποφέρει σε µια τέτοια κρίση είναι η κλινική έρευνα - η οποία, βέβαια, ανέκαθεν στην Ελλάδα υποχρηµατοδοτείτο. Και αυτό το γνωρίζουµε καλά όσοι κάναµε εις βάθος έρευνα, κυρίως στον τοµέα των νέων φαρµάκων. Μόνο που σήµερα, εκτός από την περιρρέουσα ατµόσφαιρα σκανδαλολογίας -ότι πίσω από οτιδήποτε πρέπει να υποπτευόµαστε κάτι σάπιο-, υπάρχει τεράστια καθυστέρηση στις διαδικασίες και χάνουµε σηµαντικά κονδύλια από το εξωτερικό. Χρήµατα, δηλαδή, που θα µπορούσαν να κρατήσουν πολλούς νέους γιατρούς µας στη χώρα. 

Μέσα σε µια τέτοια κρίση, ο δηµόσιος γιατρός κινδυνεύει να γίνει παρίας;

Πολλοί συνάδελφοί µου έχουν ήδη τεράστιο πρόβληµα βιοπορισµού. Και ελλοχεύει ο κίνδυνος κάποιοι να αλλοτριωθούν. Να δικαιολογήσουν στον εαυτό τους συνήθειες και συµπεριφορές που παλαιότερα δεν θα επέτρεπαν. Μην ξεχνάτε πως είµαστε κι εµείς εργαζόµενοι, που έχουµε επενδύσει στις σπουδές µας, που φτάνουµε στα σαράντα και είµαστε ακόµα ειδικευόµενοι, που πρέπει να ζήσουµε την οικογένειά µας.

Πόσο αισιόδοξοι µπορούµε να είµαστε για το µέλλον;

Αυτό για το οποίο εµείς κυρίως ανησυχούµε είναι µήπως το καθεστώς αλληλεγγύης υποκαταστήσει µια οργανωµένη παρέµβαση, ακόµη και το δηµόσιο σύστηµα υγείας. Ο κίνδυνος είναι να γίνει δηµόσιο σύστηµα φιλανθρωπίας. Επίσης, δεν τρέφουµε αυταπάτες. Ξέρουµε ότι ένα εθελοντικό δίκτυο δεν µπορεί να διαρκέσει εσαεί. Είναι στη φύση των ανθρώπων να εθιζόµαστε στον πόνο. Ενώ πολλοί µας βοηθούν σήµερα, τα αποθέµατα κάποια στιγµή θα τελειώσουν. Επίσης, το να εξασφαλίζουµε τα φάρµακα για τους καρκινοπαθείς είναι µια επίπονη διαδικασία. Τα ζητούµε από τις φαρµακευτικές εταιρείες, διασφαλίζοντας ότι προορίζονται αποκλειστικά για τους συγκεκριµένους αρρώστους. Παίρνουµε ειδική άδεια από τον ΕΟΦ. Ακροβατούµε, κινδυνεύοντας να κατηγορηθούµε ότι λαϊκίζουµε, ότι τα χρησιµοποιούµε για δηµόσιες σχέσεις. ∆εν είναι µόνο πολύ δύσκολο, αλλά και ψυχοφθόρο.

Υπάρχει κάτι θετικό µέσα σε όλα αυτά;

Οσοι συµµετέχουµε σ’ αυτό το εθελοντικό πρόγραµµα γινόµαστε καλύτεροι άνθρωποι αλλά και καλύτεροι γιατροί. Το να ασκείς ιατρική σε αυτούς τους ανθρώπους δεν είναι ισοδύναµο µε το να την ασκείς σε κάποιον άλλο. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, για παράδειγµα, θα µπορούσα να παραγγείλω µια αξονική τοµογραφία για να λύσω µια απορία µου. Εδώ δεν έχω τέτοια πολυτέλεια. Πρέπει να περάσω περισσότερη ώρα µε τον ασθενή, να πάρω καλύτερο ιστορικό, να κάνω πιο ενδελεχή κλινική εξέταση.

Αισθάνεστε σαν τον Ροµπέν των ∆ασών;

Ούτε κατά διάνοια! ∆εν είναι εξαίρεση αυτό που κάνουµε, αλλά ο κανόνας. Είναι µέρος της δουλειάς µας και του όρκου που δώσαµε. Κι έπειτα, δεν κλέβουµε χρήµατα των πλουσίων, αλλά µόνο χρόνο από την οικογένειά µας. Και αυτό τύψεις µάλλον µας προκαλεί. Οµως αυτός ο χρόνος αξιοποιείται στο έπακρο, γινόµαστε χρήσιµοι, είναι κέρδος το ότι γνωρίσαµε αυτούς τους πενήντα ανθρώπους και τις οικογένειές τους. Μας δίνουν το θάρρος να συνεχίσουµε.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ

Στη γραμματεία της Ογκολογικής Κλινικής στο 210-770-0220, η κυρία Ελένη Χατζηκυριάκου θα σας ενημερώσει για το πώς μπορείτε να συμβάλετε σ’ αυτή την προσπάθεια. Επίσης, μέσω της πρωτοβουλίας «Όλοι Μαζί Μπορούμε και στην Υγεία» του ΣΚΑΪ, σε όλη την Ελλάδα, συγκεντρώνονται φάρμακα και υγειονομικό υλικό, που προωθούνται στο ιατρείο της «Κοινωνικής Αποστολής», το οποίο δέχεται ανασφάλιστους ασθενείς.

(Γράφει η Τασούλα Επτακοιλη – Πηγή «Κ» της Καθημερινής)